U bent hier

Wanneer onze verbeelding de weg wijst

Hoe krijg je je inwoners (opnieuw) aan het dromen? En hoe creëer je bij hen een verlangen om mee te bouwen aan een duurzame toekomst? Voor invloedrijk Brits transitiedenker Rob Hopkins start alles bij onze verbeelding én de nodige ondersteuning om van creatieve ideeën geslaagde projecten te maken. Een boeiend gesprek over het belang van infrastructuur, participatie én een coherente toekomstvisie. 

Wat als we de opbrengst uit energie-efficiënte straatverlichting zouden inzetten om voedseltuinen te voorzien voor mensen met een laag inkomen? Wat als we een voetbalstadion zouden omtoveren tot een bos? En wat als we een school zouden bouwen van plastiek afval? Dankzij de verbeeldingskracht van mensen en de juiste ondersteuning zijn deze ideeën vandaag geen dromen meer, maar simpelweg realiteit. In zijn boek ‘What if– why imagination matters’ bundelt Rob Hopkins lokale praktijken uit 40 gemeenten en koppelt die aan inzichten en concrete acties voor gemeenten om met burgers aan de slag te gaan.

Inspirerende praktijken

Wat is er zo krachtig aan onze verbeelding dat u er een boek aan wijdt?

Rob Hopkins: Sinds de jaren ’90 zorgt een toenemende angst en onzekerheid voor een gebrek aan verbeeldingskracht bij mensen. We durven en kunnen steeds minder dromen. Dat idee kroop me onder de huid. Want hoe kan je op een positieve en hoopvolle manier naar de toekomst kijken als je je die toekomst niet eens kan inbeelden? En wat betekent dat dan in een situatie zoals vandaag waar we in een mum van tijd al onze systemen fundamenteel moeten herdenken en opbouwen?

Ik besloot om op onderzoek te gaan naar plekken waar die verbeelding wel nog aanwezig is. En kwam tot de ontdekking dat gemeenschappen in meer dan 40 landen aan de basis liggen van vernieuwing in hun gemeente. Ze starten energiecoöperaties, herdenken ons voedselsysteem of ontwikkelen sociale huisvestingsprojecten. Het zijn praktijken die ons als samenleving kunnen inspireren hoe het beter kan én moet.

Hoe kunnen steden en gemeenten leren uit die vernieuwende projecten? Wat zijn voor u sleutels tot succes?

Hopkins: Het is belangrijk om als bestuur te durven erkennen dat je zelf niet alle antwoorden hebt en samen naar oplossingen wil zoeken. Omarm dromen van burgers en installeer de juiste infrastructuur en methodieken via dewelke burgers met elkaar en met jou kunnen interageren. Organiseer bijeenkomsten waar mensen samen nadenken over de toekomst. Denk maar aan burgerpanels. Of een jaarlijks forum, zoals in mijn thuisstad Totnes, waar ondernemers hun project kunnen voorstellen. Samen wordt er gekeken hoe deze projecten kunnen worden gerealiseerd. Bijvoorbeeld hoeveel geld de initiatiefnemers nodig hebben en wat ze daar in ruil voor kunnen teruggeven. Veertig projecten zijn er zo al gestart met steun van de gemeenschap. Het is mijn favoriet evenement van het jaar. (lacht)

 

Ministerie van verbeelding

Ook infrastructuur waar burgers met hun idee terecht kunnen is belangrijk, zo schrijft u in uw boek. Wat moeten we ons daar precies bij voorstellen?

Hopkins: De Italiaanse stad Bologna heeft bijvoorbeeld een bureau voor burgerlijke verbeelding, Mexico-Stad een ministerie van verbeelding en Totnes een Re-economy centrum. Telkens is het idee erachter gelijkaardig: burgers kunnen hun ideeën voorstellen en ondersteuning vragen. Bij voldoende potentieel wordt er samen een overeenkomst opgesteld waarin concrete afspraken worden gemaakt om het idee samen te realiseren: wat kan jij als initiatiefnemer doen en wat heb je van het stadsbestuur nodig? In Bologna zijn er zo op vijf jaar tijd al 500 overeenkomsten afgesloten: van leefstraten tot leegstaande gebouwen die worden omgetoverd tot een school voor klassieke muzikanten.

Zo’n bijeenkomsten en ondersteunende infrastructuur lijken me geweldig. Maar is dat voldoende om burgers hun verbeelding aan te wakkeren? Of om hen aan te zetten een idee voor te stellen?

Hopkins: Veel hangt af van het verhaal dat je vertelt. Vertrek je van wat er allemaal fout loopt, of van kansen en mogelijkheden? Om verbeelding aan te wakkeren, heb je een toekomstperspectief nodig dat coherent is en waarbinnen burgers durven dromen. De Noord-Engelse stad Preston doet dat mooi door de lokale economie centraal te stellen en jobs te creëren binnen de gemeenschap. Elke cent die in de stad terechtkomt blijft ook in de stad. En dat zijn niet alleen woorden. Ziekenhuizen, universiteiten en scholen produceren en kopen er allemaal lokaal. Ook investeert de stad in lokale energiecoöperaties die lokale energie kopen.

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat een dergelijke aanpak op termijn de norm wordt? 

Hopkins: Willen we vernieuwing op grote schaal mogelijk maken, dan is tewerkstelling cruciaal. En dan moet je waarde toekennen aan engagement. Kijk je naar burgerinitiatieven vanuit een ‘ondernemersbrein’ of vanuit een ‘alles moet gebeuren als vrijwilliger-brein’?  In mijn gemeente Totnes begrijpen ze goed dat vrijwilligers ook potentiële werkkrachten kunnen zijn. Zo werd een oorspronkelijk idee om een brouwerij te bouwen, mede dankzij de ondersteuning van de stad, een succesvol bedrijf waar 12 mensen werken. 

 

Zaadjes van een nieuwe economie

Vanavond spreekt u in Sint-Niklaas, waar zes klimaatprojecten door burgers zullen worden voorgesteld. Waarom vindt u het belangrijk om hier aanwezig te zijn en welke boodschap zal u de aanwezigen meegeven?

Hopkins:  Ik vind het geweldig wat hier gebeurt. De klimaatprojecten die zullen worden voorgesteld zijn ideeën vol verbeelding en zaadjes van een nieuwe economie.  Onder begeleiding van de stichting Be Planet kijkt de stad samen met haar burgers en lokale verenigingen naar de toekomst.  Ik zal meegeven dat de verbeeldingskracht van deze mensen cruciaal is om de transitie naar een klimaatneutrale stad écht mogelijk te maken. Hier moeten we meer van zien.

Bekijk hier hoe ook jij, onder begeleiding van Proximity, samen met je inwoners kan bouwen aan een duurzame toekomst!

 

Be Planet begeleidt 6 klimaatprojecten in Sint-Niklaas

Op maandag 21 april werd de Proximity campagne van stichting Be Planet met een feestelijk evenement gelanceerd in Sint-Niklaas. Deze lidorganisatie van Gemeente voor de Toekomst zal de stad en haar inwoners begeleiden bij de realisatie van 6 klimaatprojecten. Invloedrijk Brits transitiedenker Rob Hopkins stak hen een hart onder de riem met een inspirerend betoog.