U bent hier

Luchtvervuiling erger dan gedacht. Rode zones tot in de kleinste Vlaamse gemeenten.

Bron: 
De Standaard 13 januari 2018
Dit artikel werd gereproduceerd met toestemming van de uitgever, alle rechten voorbehouden. Elk hergebruik dient het voorwerp uit te maken van een specifieke toestemming van de beheersvennootschap License2Publish: info@license2publisch.be.
Heel Vlaanderen bevindt zich in de alarmzone: tot in de kleinere gemeenten worden de Europese normen voor stikstofdioxide overschreden. De enige manier om snel de lucht weer wat properder te krijgen, is massaal diesel bannen.
 
INE RENSON
 
BRUSSEL Er is geen ontsnappen aan. Niet alleen in Brussel, Antwerpen of Gent, maar in zowat alle Vlaamse steden en gemeenten zijn er straten waar de gemiddelde jaarconcentratie van stikstofdioxide (NO2) de Europese grenswaarden overschrijdt. NO2 wordt vooral uitgestoten door diesels en geeft een goede indicatie van luchtvervuiling veroorzaakt door verkeer.
 
Officiële metingen toonden eerder al aan dat in twee Antwerpse meetstations de Europese grenswaarde van 40 microgram per kubieke meter werd overschreden. Vlaanderen moest daarom eind vorig jaar een plan met maatregelen voorleggen aan Europa om onder die drempel te raken. Maar uit een nieuw luchtkwaliteitsmodel dat de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (Vito) ontwikkelde in opdracht van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), blijkt nu dat er zowat in elke Vlaamse gemeente zones zijn waar we in het rood gaan.
 
Dieselgate
 

De nieuwe kaarten houden ook rekening met street canyons, smalle straten met bebouwing waardoor de vuile lucht blijft hangen.

‘Dit bevestigt wat we met indicatieve metingen al vaststelden’, zegt Frans Fierens, luchtspecialist van de VMM en directeur van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (Ircel). ‘De nieuwe kaarten houden ook rekening met street canyons, smalle straten met bebouwing waardoor de vuile lucht blijft hangen. Mocht je een meetstation zetten in straten die het model rood inkleurt, is er kans op een overschrijding van de NO2-norm. In de donkerrode straten is dat bijna zeker het geval.’

Er werden nieuwe kaarten gemaakt voor NO2, voor dieselroet en voor fijn stof (PM2,5 en PM10). Vooral voor het verkeersgerelateerde NO2 en dieselroet zijn de verschillen tussen het oude en het nieuwe model frappant. Neem Leuven: in het oude model kleurt de binnenstad veilig geel, in het nieuwe springen zowat alle grote straten met autoverkeer eruit in felrood. Maar ook in een kleinere gemeente als Turnhout zie je hoofdaders rood oplichten. Het goede nieuws is dat de waarden meteen weer zakken wanneer je je van de drukke baan verwijdert.

De enige manier om snel de lucht weer wat properder te krijgen, is massaal diesel bannen. Frans Fierens Luchtspecialist VMM.

Vlaanderen is één groot verstedelijkt gebied, waardoor het hele grondgebied in de alarmzone zit. Niet alleen in stads- en gemeentekernen, maar ook op de steenwegen ertussen – met lintbebouwing en baanwinkels – gaan de waarden in het rood. Dat is vooral een gevolg van dieselgate, zegt Frans Fierens. ‘Jarenlang hebben we, aangemoedigd door Europa, vastgehouden aan een fiscaal gunstregime voor diesel om de klimaatdoelstellingen te kunnen halen (diesel stoot minder CO2 uit dan benzine, red.). De autofabrikanten beweerden bovendien dat dieselwagens schoner werden. Maar sinds dieselgate weten we dat nieuwe dieselmotoren in realistische rijomstandigheden amper minder NO2 uitstoten dan de oude.’
 
Sluipende doder
 
De enige manier om snel de lucht weer wat properder te krijgen, is massaal diesel bannen, zegt Fierens. ‘Hoe gaan we dat op korte termijn doen? Wat doe je als er een drukke steenweg door je gemeente loopt? Of neem Antwerpen: hoe ga je op al die plekken die donkerrood kleuren en waar we 60 tot 70 microgram per m³ halen, zakken tot onder de 40? Dat zal drastische inspanningen vergen.’

De nieuwe kaarten geven overheden een objectieve basis om maatregelen te nemen. Joke Schauvliege

Het voordeel van de nieuwe kaarten is dat het plaatje weinig aan de verbeelding over laat. ‘Over de impact van verkeer in Vlaanderen valt niet meer te discussiëren’, zegt Joke Schauvliege (CD&V), de Vlaamse minister van Leefmilieu die de opdracht gaf om het model te verfijnen. ‘De nieuwe kaarten geven overheden een objectieve basis om maatregelen te nemen.’
 
Ondertussen blijven wetenschappelijke studies verschijnen die de effecten aantonen van luchtvervuiling op onze gezondheid. Jaarlijks sterven in ons land minstens 10.000 mensen vroegtijdig aan de gevolgen van luchtvervuiling. Niet alleen stikstofdioxide en roet, maar ook fijn en ultrafijn stof veroorzaken of verergeren hart- en longziekten, astma en ­allergieën, versnellen dementie, leiden tot een lager geboortegewicht en minder ontwikkelde longen bij kinderen. Verschillende onderzoeken tonen ook het verband aan met kanker, vooral longkanker. Het zou kunnen verklaren waarom in ons land relatief veel longkanker voorkomt, ondanks een gemiddeld aantal rokers.
 

Antwerpen volgens het nieuwe model.