RELATED
31/3/2022
Recent duiken steeds meer alarmerende signalen op dat de diversiteit en de biomassa aan insecten wereldwijd sterk daalt. Verlies aan habitat, pesticidengebruik, invasieve soorten en klimaatopwarming zijn factoren die hierin een rol spelen. Een recent grootschalig onderzoek benadrukt dat ook nachtelijk kunstlicht een belangrijke factor is die tot nu toe over het hoofd werd gezien. Door slimmer en minder te verlichten kan men zowel energie- als biodiversiteitswinst boeken én het levert meestal ook een flinke financiële besparing op.
Een omvangrijk en complex milieuprobleem
Meer dan 23% van het aardoppervlak ondervindt invloed van een verhoogde helderheid van de hemel en lichtvervuiling blijft wereldwijd toenemen met 2% per jaar. De cyclus van licht en duisternis is sinds het ontstaan van de aarde een van de fundamentele ritmes op onze planeet. De meeste levensvormen vertrouwen op deze cyclus of zijn ervan afhankelijk voor hun overleving. Een recent onderzoek kwam tot de conclusie dat lichtvervuiling een ernstige impact heeft op de overleving en voortplanting van insecten.
Aangezien insecten een heel belangrijke schakel zijn in voedselwebben en ze heel belangrijke ecosysteemfuncties vervullen (bv. bestuiving, pestcontrole) kan het verdwijnen van insecten een gigantische impact hebben op het leven op aarde. Voor bestuiving alleen zou het verdwijnen van insecten wereldwijd al een maatschappelijke meerkost betekenen van 190 à 310 miljard euro per jaar!
Wie zit aan de (licht-)knoppen?
De plannen van steden en gemeenten om hun openbare verlichting tegen 2030 om te schakelen naar led kunnen een cruciale rol spelen in de reductie van lichtvervuiling, als de ecologische impact ervan de aandacht krijgt die ze verdient. Nieuwe leds hebben namelijk een potentieel hogere impact op insecten en andere lichtgevoelige fauna en flora door hun bredere lichtspectrum met vooral ook een hoog aandeel blauw licht. Door de weerkaatsing van blauw licht richting de hemel wordt de lichtvervuiling bovendien versterkt. Zonder doordachte omschakeling dreigt de impact van lichtvervuiling tegen 2030 dus nog verder toe te nemen.
Ambitieuze resolutie van het Vlaams parlement
Een belangrijk handvat voor een doordachte omschakeling en het stimuleren van slimme en duurzame openbare verlichting, is een recente resolutie van het Vlaams Parlement waarin gepleit wordt voor een ambitieus plan voor de nachtelijke duisternis. Via dit plan zou in ecologisch kwetsbare gebieden en de verbindingszones tussen deze kernen meer aandacht kunnen gaan naar het beperken van lichtvervuiling. Om in dit opzet te slagen is een goede samenwerking tussen alle betrokken partners (o.a. gemeenten en steden, VVSG, provincies, Vlaamse overheid, Fluvius, Agoria, natuurverenigingen, Regionale Landschappen,…) cruciaal. In afwachting van zo’n plan, zijn binnen het bestaande kader toch al heel wat acties mogelijk om bij te sturen:
Tekst: Robbert Schepers (Regionaal Landschap Schelde-Durme) en Bob Vandendriessche (vleermuizenwerkgroep Natuurpunt)
Bronnen
Avalon C.S. Owens, et al. 2020, Biological Conservation 241 (2020) 1082592, https://doi.org/10.1016/j.biocon.2019.108259
John E. Losey, Mace Vaughan, The Economic Value of Ecological Services Provided by Insects, BioScience, Volume 56, Issue 4, April 2006, Pages 311–323
Gryffroy A. e.a., Voorstel van resolutie betreffende het stimuleren van slimme en duurzame openbare verlichting in Vlaanderen, Vlaams parlement, 1913 (2018-2019) nr. 1.