Een eetbare buurt, gemeente of stad

De realisatie van een eetbare buurt op één locatie omvat 3 opeenvolgende stappen. Ze worden op
maat verfijnd, in functie van de verwachtingen en mogelijkheden van de gemeente.
 

Stap 1 – Voorbereidende fase

Tijdens de voorbereidende fase doet Velt een grondig vooronderzoek in samenwerking met de
opdrachtgever. Velt zit rond de tafel met de grondeigenaar en eventuele andere betrokkenen
(sociaal huis, school, zorginstelling, …) om doelstellingen, mogelijkheden en verwachtingen van de
opdrachtgever in kaart te brengen. Tijdens dit gesprek toetsen we ook af hoeveel inspraak de
opdrachtgever wil geven aan de toekomstige deelnemers aan het project om het participatietraject
daarop af te kunnen stemmen.

Daarnaast brengt Velt in overleg met de opdrachtgever de stakeholders in kaart en bekijkt de
mogelijke sociale betekenis van het project voor de buurt.

Velt bezoekt ook de locatie, onderzoekt de technische geschiktheid en adviseert hierrond.

• Analyse van de ruimtelijke aspecten (bezonning, inbedding in omgeving, …)
• advies over onderzoek naar veiligheid van de bodem (herkomst, risico op vervuiling)
• advies over onderzoek naar teeltgeschiktheid van de bodem (organische stof, pH)

Vervolgens maakt Velt een stappenplan incl. planning op en stemt dit af met de opdrachtgever. Na
goedkeuring van het stappenplan maakt Velt een offerte voor de begeleiding op maat van het
project.

Stap 2 – Uitvoering cocreatie-traject tot aan de inrichting 

Op een startvergadering licht Velt aan alle geïnteresseerde buurtbewoners en andere stakeholders
toe wat de mogelijkheden voor de eetbare buurt zijn en wat er van de deelnemers wordt verwacht.
Dit gebeurt in overleg met de gemeente. Velt levert vooraf ook input voor de uitnodiging voor deze
vergadering, de gemeente verzorgt de communicatie.

Velt begeleidt het cocreatief traject waarbij de buurtbewoners en andere stakeholders samen de
eetbare buurt concreet vorm geven. De uitkomst kan heel verschillend zijn, van een fruitgaard over
een samentuin tot een voedselbos(rand). Vaak komt er ook een mengvorm met zowel bomen en
struiken als moestuingewassen uit de bus. Het traject bestaat meestal uit een 3-tal sessies, waarbij
naast het technische ontwerp ook het groepsvormende aan bod komt.
Velt werkt na de eerste sessie een inrichtingsplan uit (aanplant, infrastructuur) met aandacht voor
de doelstellingen, wensen en noden van de deelnemers. Naast eetbare elementen kunnen ook
andere onderdelen een plek krijgen, bijv. elementen die rust, ontspanning of biodiversiteit willen
bevorderen.

Dit inrichtingsplan wordt verder afgetoetst met de groep en vervolgens verfijnd tot een
aanplantingsplan waarin zowel infrastructuur als aanplant wordt opgenomen.

Tijdens de ontwerpsessies brengt Velt de deelnemers ook de eerste basisprincipes van het
ecologisch telen bij voor de gekozen invulling.

Velt levert ook advies bij de aanvraag van vergunningen voor aanplant.

Stap 3 – Uitvoering cocreatie-traject na de inrichting

Velt zorgt voor hands-on begeleiding bij de inrichting van het terrein zelf. Dit kan gaan van de
aanplant van bomen en struiken in de eerste winter na de voorbereidende fase in 1 of meerdere
plantdagen wanneer voor een voedselbos(rand) of boomgaard wordt gekozen tot het begeleiden van
de aanleg van de paden, teeltbedden en de randbeplanting in een samentuin.
De aanleg van grotere infrastructuur zoals watervoorziening of tuinhuis wordt normaliter door de
opdrachtgever zelf gecoördineerd.

Een belangrijk succeselement is de praktijkbegeleiding van de deelnemers op het terrein, minimaal
één tuinseizoen, bij voorkeur twee teeltseizoenen. Bij deze begeleiding van de groep heeft Velt twee
doelstellingen voor ogen:

• de deelnemers beheren samen het terrein, in samenspraak met de grondeigenaar
• ze leren samen de gekozen groenvorm ecologisch beheren en verder aanleggen

Velt begeleidt de deelnemers daarnaast ook bij de uitbouw van een trekkersgroep die op termijn
het beheer van de eetbare buurt op zich kan nemen. Deze aspecten komen al tijdens de
participatievergaderingen aan bod: taakverdeling, een afsprakennota of tuinreglement en de
communicatie binnen en buiten de groep.

Daarnaast neemt Velt gedurende 2 teeltseizoenen deel aan de winterbijeenkomst van de groep voor
de evaluatie van het voorbije jaar en de planning van het volgende jaar, na het 1 e en na het 2 e
teeltseizoen.

Timing

In een eetbare buurt bepalen de seizoenen de timing (aanplant, oogstperiode, …).
Afhankelijk van het type invulling die de eetbare buurt zal krijgen, start het participatieve
traject best in het voorjaar om de daaropvolgende winter de inrichting van de locatie met de
aanplant te realiseren als er gekozen wordt voor meerjarige bomen en struiken. Voor een
samentuin waar vooral gemoestuinierd wordt, kan het begeleidingstraject starten in het
najaar om het volgende seizoen aan de slag te kunnen gaan.

Na het cocreatieve traject, de uitwerking van het inrichtingsplan en de eventuele aanplant
van meerjarigen volgt een begeleiding op het terrein gedurende 2 seizoenen. Tijdens deze 2
jaren besteden we ook aandacht aan de groepsvorming en werken we toe naar een
autonoom functionerende werkgroep die het beheer voor de eetbare buurt mee in handen
neemt.

Het resultaat kan zijn:

• Een voedselbos(rand) bij een dagcentrum voor mensen met een beperking dat gericht is op
  inclusie met de buurt.
• Een creatieve oplossing op maat zoals bijv. een plukroute doorheen je gemeente waar
  verloren plekjes een lekkere invulling krijgen.
• Een buurtboomgaard waar bewoners fruit kweken, oogsten en verwerken een samentuin op het terrein van het voormalig OCMW. 

• Beschikbaar stellen van een perceel waar de eetbare buurt kan gerealiseerd worden
• Aanstelling van één contactpersoon die het project opvolgt en waar nodig andere
  gemeentelijke medewerkers met bijkomende expertise betrekt. Ook na het
  begeleidingstraject blijft er een aanspreekpunt bij de opdrachtgever waar de werkgroep
  terecht kan
• Input leveren voor de projectdefinitie (doelstellingen, timing, output)
• In overleg: specifieke taken bij realisatie project (bestellen plantgoed, communicatie naar
  burgers)

De prijs voor de begeleiding is afhankelijk van verschillende factoren: de grootte van het perceel, het
type eetbare buurt wat de intensiteit en de duur van het participatietraject mee bepaalt, de rol van
de stakeholders, de randvoorwaarden (vergunningen,
integratie in een landschapsinrichtingsplan, …). De richtprijs voor de trajectbegeleiding bij de
realisatie van een eetbare buurt bedraagt tussen de 15.000 en 20.000 euro voor een volledig traject
inclusief 2 jaar lang praktijkbegeleiding op het terrein. (excl. btw)

Alle prijzen zijn excl. btw