Aan de slag met je publieke landbouwgrond

Elk traject is sterk context-afhankelijk en wordt uitgewerkt op maat van de stad of gemeente. Onderstaande modules kunnen dus worden geïnterpreteerd als een keuzemenu, waarmee we samen een traject uitbouwen na een eerste kennismakingsgesprek. Behalve het kennismakingsgesprek organiseren we de workshops en presentaties zo veel mogelijk ter plaatse. 

Start: Kennismaking en trajectschets (1u).

In dit kennismakingsoverleg stellen we de werking van De Landgenoten voor. We lichten het potentieel van publieke gronden voor duurzame, lokale voedselvoorziening toe aan de hand van relevante voorbeelden. We bespreken de verschillende modules van het traject in detail en verduidelijken wederzijdse verwachtingen en verantwoordelijkheden voor elke module. We verkennen samen de stand van zaken en de ambities van de gemeente, zodat we een traject op maat kunnen uitwerken. Vanuit de gemeente wordt een verantwoordelijke aangesteld en een kerngroep opgericht die het traject mee opvolgt. Het overleg wordt online of fysiek georganiseerd. Na afloop van het gesprek bezorgt De Landgenoten aan de gemeente een voorstel voor een traject op maat. 

Module 1: Potentienota publieke landbouwgronden.

Voor wie: Steden en gemeenten in het bezit van publieke gronden, maar zonder duidelijk overzicht van ligging, bestemming en potentieel.

Doel: In kaart brengen van de publieke landbouwgronden en hun potentieel voor duurzame landbouw. 

1. Workshop: Welk potentieel hebben de publieke gronden? (2u)
De aangeleverde gegevens over de publieke gronden (zie ‘verantwoordelijkheden gemeente’) worden door De Landgenoten in een overzichtskaart gegoten. Op basis van deze kaart verkennen we samen de mogelijkheden op korte en lange termijn, rekening houdend met de bestemming en geïllustreerd met inspirerende voorbeelden. Als er een concreet agro-ecologisch project wordt beoogd (zie module 3), wordt tijdens deze workshop verkend welke percelen daarvoor in aanmerking komen.

2. Voorstelling potentienota. (2u)
De Landgenoten vertaalt de resultaten van de workshop in een beknopte potentienota. Die bevat het overzicht van de publieke gronden en de mogelijkheden op korte en lange termijn. Daarnaast bevat de nota aanbevelingen voor vervolgstappen. De potentienota wordt tijdens dit gesprek overlopen en afgestemd met de kerngroep. De Landgenoten bezorgt de finale versie van de potentienota na afloop aan de kerngroep.

Module 2: Bouwstenen voor een visie

Voor wie: Steden en gemeenten met een duidelijk beeld van hun publieke landbouwgronden en hun potentieel.

Doel: Via participatieve processen de bouwstenen voor een visie op de publieke landbouwgronden bepalen. 

1. Workshop: Koppeling aan de bestaande beleidskaders (3u) 
Eén of meer medewerker(s) van de gemeente stellen kort bestaande en relevante beleidskaders voor (voeding, klimaat, water, landbouw, …). Met de kerngroep onderzoeken we aan de hand van strategische denkoefeningen welke aspecten uit de beleidskaders raken aan publieke landbouwgronden. Op die manier bepalen we welke bouwstenen cruciaal zijn voor de opmaak van een visie op de publieke gronden in eigendom.

2. Workshop: Vergolgstappen en selectie van relevante actoren (3u)
De Landgenoten maakt een verslag op waarin de cruciale bouwstenen voor een visie worden benoemd. Op basis van dit document bepalen we met de kerngroep welke actoren best nauw betrokken worden en wordt er een plan van aanpak om hen te betrekken uitgewerkt. Voor dit participatietraject hanteren we twee formats, die op maat worden ingezet op basis van de wensen van de gemeente.

• Rondetafelgesprek(ken) met betrokken actoren (3u)
  Nauw betrokken actoren (landbouwraad, natuurverenigingen, lokale experten, administratie, grondgebruikers) worden uitgenodigd voor één of meer rondetafelgesprekken. De cruciale bouwstenen worden voorgesteld, waarna de actoren hun ideeën en eventuele bezorgdheden kunnen formuleren. Samen verkennen we waar er aanpassingen of toevoegingen nodig zijn. 
  Optioneel kan deze workshop worden gekoppeld aan een lunch/ diner met lokale catering.
• Voorstelling aan het brede publiek (3u)
  Burgers van de gemeente worden uitgenodigd voor een presentatie over het lopende traject, met een voorstelling van de publieke gronden en de reeds geïdentificeerde bouwstenen. Vervolgens gaan we in gesprek over de lokale noden van consumenten en burgers. Samen verkennen we of er aanpassingen of toevoegingen nodig zijn.

3. Voorstelling bouwstenen(2u)
De Landgenoten verwerkt de resultaten van het participatietraject in een verslag, waarin de finale set van bouwstenen wordt voorgelegd aan de kerngroep. Dit verslag bevat ook aanbevelingen voor concrete vervolgstappen.

Module 3: Opstart van een concreet landbouwproject

Voor wie: Steden en gemeenten met een visie voor hun publieke landbouwgronden en één of meerdere percelen in het vizier waarop ze een duurzaam landbouwproject willen realiseren.

Doel: Een concreet duurzaam landbouwproject opzetten.

1. Plaatsbezoek (2u)
Met de kerngroep brengen we een bezoek aan de percelen waarop een concreet project wordt beoogd. We bekijken ter plaatse wat er praktisch mogelijk is en wat niet.

2. Workshop: Doelen bepalen (2u)
Vertrekkend vanuit de bouwstenen uit module 2 en de bevindingen van het plaatsbezoek, bepalen we welke doelen op het perceel behaald kunnen worden.  

3. Workshop: Roadmap opstellen (3u)
Tijdens deze workshop evolueren we naar een concrete oproep voor een landbouwproject op de beschikbare percelen. De Landgenoten licht de verschillende mogelijke contractvormen toe en begeleidt de kerngroep bij het opstellen van een set criteria. We bepalen samen hoe de doelen uit de vorige worskhop gerealiseerd kunnen worden en hoe de projecten gescoord zullen worden. Tijdens deze workshop wordt bepaald hoe de selectieprocedure en de opvolging van het project zal verlopen.

4. Selectie van een project (2u)
De Landgenoten begeleidt de kerngroep bij de verdere selectieprocedure en evalueert mee de haalbaarheid en rendabiliteit van de ingediende bedrijfsplannen. 

• Het aanduiden van een verantwoordelijke en het samenstellen van een kerngroep met vertegenwoordigers van de betrokken diensten. We stemmen de tijdlijn af op de haalbaarheid voor alle betrokkenen.
• Logistieke ondersteuning: voorzien van ruimtes en toebehoren voor workshops en bijeenkomsten. Optioneel voorziet de gemeente ook (lokale) catering.
• Het creëren van draagvlak binnen de gemeentelijke diensten.
• Het aanleveren van gegevens over de gronden in eigendom, de bestemming, wie de gronden gebruikt en onder welke voorwaarden (welke gebruiksovereenkomst met welke termijnen) en het huidige type gebruik (grasland, akkerbouw, fruitteelt, paarden…). Deze gegevens worden aangeleverd na het kennismakingsgesprek en enkele weken voor de start van het gekozen traject.
• Een samenvatting en presentatie van bestaande relevante beleidskaders (lokale voedselstrategie, klimaatbeleid, waterbeleid, landbouwbeleid…) bij aanvang van het gekozen traject.
• Het bekendmaken van het traject bij lokale actoren en burgers, het selecteren van geschikte kanalen voor communicatie met de actoren, en de uitnodigingen voor de workshops en presentaties.  

In 2025 en 2026 heeft De Landgenoten een kortlopende erkenning als omgevingsvereniging van het Departement Omgeving. Dankzij subsidies kunnen we het traject in deze periode aan halve prijs aanbieden.

Vanaf 1 januari 2027 bedraagt de kostprijs voor de modules:

• Module 1: €3000*
• Module 2: €6400*
• Module 3: €5600 *

*dit zijn richtprijzen. Na het kennismakingsgesprek maakt De Landgenoten een offerte voor een traject op maat. 

Alle prijzen zijn excl. btw