Hou de ‘camionettisering’ van onze steden tegen
zaterdag 22 mei 2021 - 11:35
Alex Van Breedam
CEO en medeoprichter van Tri-Vizor
Ons aankoopgedrag verandert, en daarvan is camionettisering een zichtbaar en ongewenst neveneffect: steeds meer koerierdiensten leveren almaar meer pakjes in de stad. Dat is niet houdbaar, en het kan anders.
E-commerce heeft ons aankoopgedrag voorgoed veranderd, en de coronacrisis heeft dat versneld. We eten, drinken of consumeren wellicht amper meer dan pakweg tien jaar geleden, maar hoe we onze aankopen doen is meer dan ooit gewijzigd. Toen gingen we een keer per week naar de supermarkt, vandaag spreiden we onze aankopen veel meer over korte (buurt)winkelbezoeken, funshoppen en online.
Het onmiddellijke gevolg is dat almaar meer pakjes met een steeds kleiner formaat onderweg zijn in de logistieke keten. De verwachte groei van de steden en de krimp van de gemiddelde woonoppervlakte zal die pakjestsunami nog versterken.
De essentie
- De auteur: Alex Van Breedam, ondernemer in de logistiek en deeltijds professor Antwerp Management School en KU Leuven
- De kwestie: Door het succes van de e-commerce worden de steden overspoeld door koeriers en worden de vervoersmiddelen niet efficiënt ingezet
- Het voorstel: De pakjes voor de steden zouden aan de rand moeten verzameld worden, zodat de impact op het milieu beperkt blijf
Dat voorspelt niet veel goeds voor de ‘camionettisering’ van onze steden. De camionette is uitgegroeid tot het symbool van de ongewenste neveneffecten van de opkomende convenience shopping. Een bestelwagen besturen vereist geen specifiek rijbewijs en er hoeven geen rij- en rusttijden gerespecteerd te worden. Dat zet de deur wagenwijd open voor misbruik.
Opgezweept door het fenomeen van de fietskoerier heeft de traditionele koerierdienst met bestelwagen intussen ook de fiets ontdekt als groen transportmiddel voor stadsleveringen. De lage instapdrempel tot het beroep van pakjesbezorger leidt echter tot een ongeziene versnippering van de pakjes en een moordende concurrentie tussen de vele (fiets)koeriers.
Die fragmentatie vormt een grote bedreiging voor de leefbaarheid van de stad en van het koeriersbedrijf. Vele, dikwijls grotere koeriersdiensten, hebben de ambitie om de kleintjes aan zich te binden of over te nemen. Maar zoals al in het wegtransport bleek, leveren die fusiebewegingen amper betere bedrijfsmarges op.
Mentale drempels
Om de neerwaartse spiraal te stoppen moeten consumenten, bedrijven en overheid heel wat mentale drempels overstijgen. De consument moet bewust worden gemaakt van de maatschappelijke impact van de snelle leveringen en het ongeremd terugsturen van pakketten. De consument laten geloven dat transport gratis is, is niet vol te houden. Daar is een rol voor de overheid weggelegd.
De logistieke sector moet beseffen dat de huidige verdienmodellen niet aangepast zijn aan de nieuwe realiteit. De logistiek kampt met een negatieve capaciteitsparadox: er is voortdurend een tekort aan transportcapaciteit, terwijl de vullingsgraad van vrachtwagens aanhoudend daalt.
Het is maatschappelijk steeds moeilijker te verantwoorden dat de logistieke sector voortdurend bijkomende vracht- en bestelwagens nodig heeft, terwijl het World Economic Forum in 2009 al rapporteerde dat een vrachtwagen op de vier leeg rijdt en dat de gemiddelde vullingsgraad van de niet-lege vrachtwagens amper 57 procent bedraagt.
De sterke groei van e-commerce, waarbij de e-tailer de transportmiddelen inzet om de consument zo snel en zo goedkoop mogelijk te beleveren, biedt vooralsnog weinig hoop voor een beter en duurzaam gebruik van transportmiddelen.
Stadsdistributie
Een slimme consolidatie van goederen biedt wel een doortastende oplossing, ook voor stadsdistributie. Door de goederenstromen van zoveel mogelijk bedrijven aan de rand van de stad samen te voegen kunnen duurzaamheid en kostenefficiëntie elkaar versterken. Mede door de beenharde concurrentie en de versnippering kunnen individuele koeriers zulke grootschalige consolidatie-effecten niet zelf realiseren. Daarvoor zijn open samenwerkingsverbanden tussen bedrijven nodig.
Die samenwerkingen steunen op de principes van de deeleconomie en hebben hun meerwaarde al genoeg aangetoond in andere maatschappelijke domeinen. Voor de logistiek en de stadsdistributie vereisen ze nieuwe actoren en contractvormen, ondersteund door een aangepast flankerend beleid van de overheden.
Ideale proeftuin
Stadsdistributie is de ideale maatschappelijke proeftuin om de voordelen van slimme samenwerking meteen zichtbaar te maken: hoe meer bedrijven hun volumes naar en van de stad consolideren, des te kostenefficiënter voor elk individueel bedrijf en des te duurzamer. Er is dan minder uitstoot en hinder voor de stad, de inwoners en de bedrijven.
Alle ingrediënten zijn aanwezig om in een aantal Vlaamse steden zulke innovatieve piloten voor stedelijke distributie op te zetten. Het initiatief kan van vele kanten komen, maar de bedrijven die eenzelfde visie delen, kunnen het vuur aan de lont steken en zo de andere stakeholders meetrekken.
