Het stationsloket dreigt te verdwijnen: moet het treinstation volledig herdacht worden?
dinsdag 2 februari 2021 - 11:38
Nu de loketten dreigen te verdwijnen, gaan er stemmen op om het treinstation volledig te herdenken. Koopt u straks een treinticket in een krantenwinkel of het postkantoor? Of wordt het station een buurthuis?
Van Ans tot Zaventem: in 21 Vlaamse, 1 Brussels en 22 Waalse treinstations gaat het loket vanaf volgend jaar onherroepelijk dicht. In 37 andere stations worden de openingsuren van de loketten fors teruggeschroefd: enkel op de drukste momenten van de dag zal er nog iemand achter het glas zitten.
De stations in kwestie zullen niet sluiten, altijd zal er een wachtzaal openblijven. Daarvoor gaat de NMBS automatische vergrendelingssystemen installeren. Camera’s en Securail-personeel moeten de veiligheid van de reiziger in de lege stations garanderen.
Het gaat volgens de NMBS om stations waar weinig tickets verkocht worden. Werknemers zouden er 60 tot 90 procent van de tijd geen klanten bedienen. Anderzijds zijn het niet louter kleine stations die geraakt worden. Dat blijkt uit de laatste tellingen die de vervoersmaatschappij zelf deed in oktober 2019. De NMBS snijdt dus in haar middelgrote stations.
Hoe koop je dan een ticket?
Reizigers zullen nog twee opties hebben om een treinticket te kopen: online op de app of website, of fysiek, maar dan aan een automaat in het station. Daarmee gaat de NMBS verder op de reeds ingeslagen weg van digitalisering.
Het merendeel van de klanten volgt die weg: intussen koopt de overgrote meerderheid van de reizigers zijn of haar ticket online. Volgens cijfers van de NMBS zelf daalde het aandeel transacties aan de loketten van 54 procent in 2015 naar 20 procent in 2020.
Al betekent dat ook dat een grote groep die stap nog niet gezet heeft, of dat niet kan. “Dit raakt mensen die nog niet mee zijn met die digitalisering en nood hebben aan een fysiek contact om een ticketje te kopen”, zegt Simon November van consumentenorganisatie Test Aankoop.
Hij verwijst naar de tariefverhogingen die de NMBS net gisteren doorvoerde. “Wie een Keycard of Railpass (goed voor tien ritten, PG/ADB) wil kopen, betaalt aan het loket of de automaat 3 euro meer dan wie het in de app koopt”, zegt November. “Zo straf je mensen zonder smartphone of met een lage digitale geletterdheid.”
Om die groep zoveel mogelijk op te vangen, zijn vanaf maart stewards aanwezig om mensen te helpen bij het kopen van een ticketje aan de automaat. Ook zal er altijd een telefoonnummer vermeld staan voor gratis hulp en moeten informatie- en demonstratiesessies en brochures reizigers zoveel mogelijk voorbereiden.
Wat zijn de reacties op het nieuws?
“Zonder overleg, zonder communicatie... Een station van meer dan 1.700 reizigers per dag. Minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo), herroep dit.” Dat tweette Kristof Audenaert (CD&V), de burgemeester van Torhout, waar het loket dichtgaat.
Ook bij de socialistische vakbond ACOD reageert men misnoegd. Volgens ACOD zullen met de loketten 77 banen verdwijnen. “Deze evolutie glijdt verder af naar een permanente minimale dienstverlening”, klinkt het in een persbericht. “De rol van het verkooppersoneel is immers niet alleen tickets verkopen, maar ook de reizigers informeren.”
Al is er ook begrip. Zowel bij TreinTramBus als bij enkele van de Kamerleden die Mobiliteit volgen, zegt men te begrijpen dat de NMBS niet veel heeft aan werknemers die het grootste deel van hun tijd met de vingers zitten te draaien in een loket. Opvallend is dat iedereen pleit voor alternatieven voor het loket, bijvoorbeeld door ook in de lokale krantenwinkel ticketjes te verkopen.
Hoe moet zo'n alternatief er dan uit zien?
Mobipunt vzw brengt nu al op zo’n dertig tot veertig plaatsen in Vlaanderen verschillende mobiliteits- en andere functies samen.
Het is één ding de ticketverkoop elders aan te bieden en dus het loket de facto te verplaatsen, een totaal andere aanpak is het treinstation te herdenken. Dat is waar minister Gilkinet op aandrong gisteren. Hij vraagt de NMBS om bij verenigingen en ondernemingen in de buurt van het station na te gaan of zij interesse hebben om de stationsruimte te gebruiken. “Het is belangrijk dat er genoeg leven is in het gebouw”, zegt hij.
“Durf die ticketverkoop open te trekken”, zegt ook Stefan Stynen, voorzitter van TreinTramBus. “Maak er desnoods een krantenwinkeltje van dat ook koffie of spoorproducten verkoopt. Dan heb je ineens toezicht en extra dienstverlening, en de kosten worden ook gedekt. Minister van Overheidsbedrijven Petra De Sutter (Groen) is ook aan het zoeken wat we met de postkantoren moeten doen. Waarom niet samenwerken?”
Voor Angelo Meuleman, medeoprichter van Mobipunt vzw, mag het nog een stapje verder gaan. Zijn vzw brengt nu al op zo’n dertig tot veertig plaatsen in Vlaanderen verschillende mobiliteits- en andere functies samen. “Als je van stations een plek maakt waar reizigers louter op hun fiets of in de auto stappen, zal er nooit kwaliteit zijn. Als er meer beleving is, komen er automatisch sociale controle en kwalitatievere diensten, en wordt duurzame mobiliteit aantrekkelijker. Nu worden stations kille wachtruimtes. Terwijl er zoveel kan gebeuren. In elke buurt is behoefte aan een soort buurtplaats, maar daar is vaak weinig plaats voor.”
Die andere functies kunnen verschillende zaken zijn, van bibliotheken tot postkantoren en vergaderruimtes, zegt hij. “In het Nederlandse Delfzijl, in de provincie Groningen, bezocht ik enkele maanden geleden het station. Daar is nu een sociaal restaurant dat uitgebaat wordt door vluchtelingenvrouwen.”
