Eén miljoen eenzame senioren vragen om doordacht dorpenbeleid

 

 

Vlaanderen vergrijst aan sneltempo. Het aantal 80-plussers zal de volgende decennia meer dan verdubbelen, van 400.000 naar zo'n 800.000 in 2060. Het aantal 60-plussers zal stijgen van 1,4 naar 2,3 miljoen. Een groot deel van die ouderen woont op het platteland, vaak ver weg van winkels of voorzieningen. Zo heeft 40% van de senioren geen kruidenierszaak in de buurt. Dat is geen probleem, zolang je met de auto kan rijden. Maar als dat niet meer lukt, woon je plots in een ‘Food desert’.

 

Dat blijkt uit een onderzoek van de KU Leuven, SumResearch en studiebureau Atelier Romain, in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij. Het onderzoek werd toegelicht op een workshop tijdens Connect2Change, de netwerkdag van Bond Beter Leefmilieu.

 

 

Bijna de helft van de ouderen worstelt wel eens met eenzaamheid. Volgens een studie van de Koning Boudewijnstichting hebben liefst 1 miljoen senioren last van eenzaamheid; een hallucinant cijfer. Omdat hun mobiliteit afneemt, kunnen ze nog moeilijk zelf op bezoek gaan. En omdat ze afgelegen wonen, krijgen ze steeds minder bezoek. Kinderen bleven niet op het platteland wonen, maar verhuisden naar plaatsen dichter bij het werk. Elke dag even binnenspringen is dan geen optie meer.

 

 

De combinatie van vergrijzing en gebrekkige ruimtelijke ordening zorgt ook bij de thuisverpleging voor veel stress. Omdat er grote afstanden moeten afgelegd worden, blijft er weinig tijd over voor de echte zorg. De thuisverplegers in Vlaanderen rijden samen 204 miljoen kilometer per jaar. Dat is dagelijks 15 keer de wereld rond. Door werkdruk en een strikt takenpakket is er geen tijd meer om samen koffie te drinken of een brood mee te nemen.

 

Ann Demeulemeester van Familieuhulp vertelde op Connect2Change dat de dagelijkse verkeersproblemen, fragmentatie en stress die zich voordoet in de thuiszorg, lijkt op die bij de pakjesdiensten. “In de stad hebben we niet zoveel problemen, maar bij de versnipperde bewoning wel.”

 

 

Als het echt niet meer lukt om alleen thuis te blijven wonen, zijn er weinig keuzes. Een serviceflat is duur en lang niet voor iedereen financieel haalbaar. Een bejaardentehuis wordt vooral aanzien als een wachtkamer naar de dood. Geen van beide wordt door ouderen beschouwd als een volwaardige woonvorm. Ze blijven liever zo lang mogelijk in een onaangepast huis wonen, zetten het bed in de living en een douche in de garage.

 

Als we ouderen willen overtuigen om sneller de eigen woning te verlaten, moet werk gemaakt worden van aangepaste woonformules in de dorpskernen, waar voorzieningen en winkels op wandelafstand gelegen zijn. Uit het onderzoek blijkt alvast dat de ruimte hiervoor beschikbaar is. In verschillende gemeenten in de Westhoek en de Kempen werd gezocht naar inbreidingsmogelijkheden in een straal van 500 meter rond de kerktoren, op wandelafstand van winkels en diensten. Die ruimte is aanwezig, in binnengebieden of leegstaande panden, en het komt er nu op aan om hier kleinschalige en aangepaste woonvoorzieningen voor senioren uit te bouwen. Dat sluit perfect aan bij de visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen om te verdichten in de bebouwde kom.

 

 

Een ander alternatief: senioren die samenwonen in het stads- of dorpscentrum, elkaar gezelschap houden en een handje toesteken waar nodig. Voorbeelden daarvan zijn ‘senioren op kot’ in Borgerhout en ‘senioren onder de toren’ in Maldegem. Bij deze projecten huizen senioren samen onder één dak, in een sociale woning. Ieder heeft een eigen appartement en er zijn gemeenschappelijke ruimtes om samen te koken en te eten, of om samen tv te kijken.

 

Een voorbeeld uit de private sector zijn de Abbeyfield-woningen, een concept dat eveneens toegelicht werd op de Connect2Change workshop. Hierbij wordt een grote woning opgedeeld in huisvesting voor 55-plussers. Een Abbeyfieldhuis omvat gemiddeld een tiental appartementen. De huizen zijn zo ingericht dat ouderen er levenslang kunnen wonen. Elke bewoner beschikt over een privé-appartement met living, slaapkamer en sanitair. Daarnaast zijn er uitgebreide gemeenschappelijke faciliteiten zoals een gemeenschappelijke keuken, eetkamer, living en een gastenkamer. Weg met de eenzaamheid!